| | ZonêMa/Kirmancki | Türkce | Deutsch | English | | xetil | duvar arasında kullanılan ağaç bağlantılar | | |
| xetu kay kerdene | kağıt oynamak | | |
| xever (xeber) (1) | küfür | Schimpfwort, Fluch | swearword, curse |
| xever kerdene (xever ken-, xever kerd-, xever -ker- ), xeveri dayene, xeberi dayene (1) | küfretmek (küfür etmek), sövmek | fluchen, schimpfen | to swear, to curse |
| xeveri dayene (xeberi dayene) (cı ra xeveri dan-, cı ra xeveri da-, d- ) [f.] | birine hakaret etmek | jemanden beschimpfen | to insult someone |
| xeyal keno | hayal ediyor | | |
| Xeylas (Xeylaş, Xelas) [din.] | 1) Hızır-İlyas, kutsal gün, karaların piri Hızır’la denizlerin piri İlyas’ın buluştukları gün adına da icra edilen bir rituel, Hızır Cemi yapılır, su başına gidilir, bu sudan içilir, evdeki eşya ve mala serpilir.
Hızır orucunun üçüncü ve son günü olan Xeylas günü Xızır lokması pişirilir ve komşulara dağıtılır, Hızır kurbanı kesilir ve dağıtılır. Xeylas günü genç kızlar ve erkekler evlilik kısmetleri için niyet ederler. Xeylas günü mezarlıklar ziyaret edilir. 2) kurtarıcı | | |
| xeylasê xeylasu (xelasê xelasu, xeylaşê xeylaşu) [din.] | kurtarıcılar kurtarıcısı (Hızır) | | |
| xeylê (xelê) (1) | 1) bir çok, çok çok 2) epey, epeyce, epeycene, oldukça, hayli | 1) viel, sehr 2) ziemlich, ziemlich viel, ganz schön | |
| xeylê ca | çok uzak, "çok yer" | sehr weit, "viel Ort" | very far |
| xeylê koy | bir çok (çok çok) dağ | | |
| xeylê mektebi | birçok okullar | | |
| xeylê meyweyê ma estê | bizim birçok meyvemiz var | | |
| xeylê ramena | epey sürer | | |
| xeylê saati | bir çok saatler | mehrere Stunden | many hours |
| xeylê waxt | uzun zaman | lange Zeit | long time |
| xeylêk (2) | bir sürü, çok (miktar, nicelik) | eine Menge | a lot, a lot of, lots of, loads of, amount |
| xeyme | keçi kılından yapılmış çadır, kara çadır | | |
| Xeyzane [d.] | bir kız ismi | Mädchenname | girl name |
xezıka (xezıla) [Kü. xwastın
(-xwaz-)] | keşke | wenn nur | if only |
| xişt [e.] | kargı ve mızrak gibi savaş aletlerinin sivri ucu | | |
| xiştike [tıbbi] | bir hastalık | | |
| xiyare (Cucumis sativus) [d.] [Far.] [bot.] | hıyar, salatalık | Gurke | cucumber |
| xo | korku hissi | | |
| xo (cı) darıtene | yaslanmak, dayanmak, sırtını birine dayamak | sich lehnen an, sich stemmen gegen, sich stützen an | to lean on (against, up), to rely on |
| xo (ho) | kendi, kendisi | selbst, eigen | self, in person, own |
| xo (mırê) bıde nas kerdene | kendini (bana) tanıt | | |
| xo amayene | canlanmak | | |
| xo bıne bari kerdene (bar xo ser guretene - üzerine yükümlülük almak) | yükümlülüğü üzerine almak | | |
| xo be cı verdayene (xo verdan- cı) | dikkatini vermek, ilgisini vermek, yoğunlaşmak, konsantre olmak | | |
|
|
