| ZonêMa/Kirmancki | Türkce | Deutsch | English |
| wule | ciddi olarak, cidden, ciddiyetle | im Ernst, bei Gott | seriously, earnestly |
| wute kerdene | sürekli konuşmak | | |
| wuy bao! | ay babam! oy babam! | | |
| www (internet: World Wide Web - her cayê dina de torrê) [İng.] | www (internet: dünya çapında ağ) | www (Internet: weltweites Netz) | www (internet: World Wide Web) |
| xışayene (xışen-, xışa-, xış- ), xısayene [f.] | hışıldamak | | |
| xışiye | hışıltı | | |
| xışt bi | kaymış | | |
| xışt keno | kayıyor | | |
| xıştayene (xışten-, xışta-, -xışt- ) | hışırdamak | | |
| xıştnayene (xıştnen-, xıştna-, -xıştn- ) [f.] | hışırdatmak | | |
| xışxışık | küçük boyutlu karla karışık dolu | | |
| Xıdır [e.] | Hıdır, bir erkek ismi | Jungenname | boy name |
Xıdırellez (Xıdrellez) [e.]
[din. Xızır + İlyas] [mit.] [Ar.] | Hıdırellez (Hıdrellez). Efsaneye göre Hızır (karada yardıma gelen) ve İlyas (denizde yardıma gelen) 5 - 6 Mayıs geceleri yeryüzünde buluşuyor. Gregoryen takvimi (Miladi takvimine) göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvimi olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür.
Bu gece gök ve yer bir olur ve yaratma gücü ortaya çıkar. Hızır ve İlyas'ın "ölümsüzlük suyunu" (Ebu Hayat/Ebu Kevser) içtiklerine inanılır. Bu günde tanrıdan sağlık ve hastalıklardan iyileşme dileği için niyette bulunulur. 6 Mayıs'ta çeşitli hamur türleri pişirilip dağıtılır. | Nach der Sage treffen sich Khidr (Schutzengel des Landes) und Ilyas (Schutzengel des Meeres) in der Nacht vom 5. auf den 6. Mai auf der Erde. Nach dem Gregorianischen Kalender ist der 6. Mai der Xıdırellez-Tag, nach dem Julianischen Kalender, der auch als Rumi Kalender bekannt ist, der 23. April.
In dieser Nacht werden Himmel und Erde eins und die Kraft der Schöpfung offenbart sich. Man glaubt, dass Khidr und Ilyas das so genannte Wasser zur Ewigkeit (Abu Hayat) tranken. Aus diesem Glaube heraus bitten viele Menschen an diesem Tag Gott um Gesundheit und Genesung. Am 6. Mai werden verschiedene Teigwaren gebacken und verteilt. | According to the legend, Khidr (Khizir) (Guardian Angel of the Land) and Ilyas (Guardian Angel of the Sea) meet on earth on the night of May 5th and 6th. According to the Gregorian calendar, May 6th is Xıdırellez day, according to the Julian calendar, also known as the Rumi calendar, April 23rd.
On this night heaven and earth become one and the power of creation is revealed. It is believed that Khidr and Ilyas drank the so-called water for eternity (Abu Hayat). Because of this belief, many people ask God for health and recovery on this day. Various types of were dough will be baked and distributed on May 6th. |
| xıj keno | kaydırarak çekiyor | | |
| xıl biyayene (xıl ben-, xıl b-), xıl biyene | atılmak, fırlamak, üzerine atlamak | einstürmen, sich draufstürzen | |
| xıl dayene | 1) atlamak 2) göbek vermek | | |
| xılık [e.] | çömlek, küçük küp (dibi dar toprak kap), güveç, bakraç (küçük boy) | | |
| xıl(ı)kın (1) | göbekli | | |
| xıl(ı)ke [anat.] (2) | göbek | Bauch | belly, abdomen, stomach, tummy |
| xılar kerdene | gelişigüzel kesilmiş et | | |
| xılke | karın | | |
| xılmas | 1) yaramaz, değersiz, sersem 2) uyuşuk, uykulu | | |
| xılmas ra şiyayene | uyuklamaya başlamak | | |
| xılmayene [tıbbi] | ufak ufak öksürmek | | |
| xıloke [d.] [bot.] | nohut büyüklüğünde tarlalarda toprağın içinde olur, küçük patates gibidir | | |
| xılorıge (xulxulige) | 1) ufak taneli dolu 2) hamur veya köfteyi top şeklinde yuvarlak yapmak | | |
| xılorige (xulorige) | doludan küçük kar taneciği | | |
| xılt | karışık ve kalitesiz tahıl | | |
| xıltık (xıltıkê xo verdiyo ro - gıdığı sarkmış) | 1) gıdık (çene altı, gerdan) 2) çene altı bağı | | |
| xıltıke (xıldıke) | gıdık (çene altı, gerdan), gerdan kilosu | | |
