| | ZonêMa/Kirmancki | Türkce | Deutsch | English | | Xızır [e.] [din.] [mit.] [Ar.] | Hızır, darda kalanların yardımına koştuğuna inanılan bir ulu, kutsal kişi ("Hızır gibi (imdadına veya yardımına) yetişmek"). Hızır doğanın sahibi ve tanrısıdır. Hızır’ı çağıran semahlar dönülür ve deyişler okunur. Aleviler, mübarek kardeşler Hızır ve İlyas'ın peygamber olarak yaşadıklarına ve insanlara, özellikle gezginlere yardım etmek için "ölümsüzlük suyunu" (Ebu Hayat/Ebu Kevser) içtiklerine inanırlar (bu bağlamda da mistik yoldaki gezginler). Bu inanca göre Hızır karada, İlyas denizde yardıma gelir. Geleneğe göre ikiside "bütün yürekleriyle" yardım çağıran insanlara yardım ederler. İnsanlara mutluluk ve refah getirdiklerine inanılır.
Alevilerde Hızır ayı başladığı günlerde, Ocak/Şubat aylarında değişik tarihlerde oruç tutulur, cemler yapılır, lokmalar dağıtılır, kabirler ziyaret edilir.
Hakkında sayısız efsaneler var. Nehirler, su kaynakları, dağlar, taşlar, köprüler ve ilçeler onun adıyla anılmıştır. | Prophet, Heiliger Khidr, der in der engsten Zeit zur Hilfe kommt. Alevitinnen und Aleviten glauben daran, dass die Heiligen Brüder Hızır und Ilyas als Propheten gelebt und das sogenannte „Wasser der Unsterblichkeit“ (Abu Hayat/Abu Kevser) getrunken haben, um den Menschen zu helfen, insbesondere Reisenden (in diesem Kontext auch der/dem Reisenden auf dem mystischen Weg). Nach diesem Glauben kommt Hızır auf Land, und Ilyas auf dem Meer zur Hilfe. Überlieferungen zufolge helfen beide Menschen, die in Not geraten sind und „vom ganzen Herzen“ um Hilfe rufen. Sie bringen den Menschen Glück und Wohlstand.
Bei Aleviten findet jedes Jahr im Januar/Februar an unterschiedlichen Tagen das Khidr-Fasten statt.
Es gibt unzählige Mythen und Sagen über Khidr. Flüsse, Wasserquellen, Berge, Steine, Brücken und Landkreise sind nach seinen Namen benannt worden. | Prophet, saint Khidr (Khizir), who comes to help in narrow time. Alevis believe that the holy brothers Hızır and Ilyas lived as prophets and drank the "water of immortality" (Abu Hayat/Abu Kevser) to help people, especially travelers (in this context also the Travelers on the mystical path). According to this belief, Hızır comes to help on land, and Ilyas on the sea. According to tradition, both help people who are in need and call for help "with all their hearts". They bring happiness and prosperity to people.
In the case of Alevis, the Khidr fast takes place on different days every January/February.
There are innumerable myths and legends about Khidr. Rivers, water sources, mountains, stones, bridges and counties have been named after his names. |
| Xızır, Muzır Baba, Sultan Baba, Duzgın to rê albaz bo! | Hızır, Munzur Baba, Sultan Baba, Duzgın yoldaşın olsun! (yolculuğa çıkarken) | | |
| Xızır, tı melemê derd u gemuna! [din.] | Hızır, sen dert ve gamların melhemisin! | | |
| Xızıro khal [din.] | aksakallı Hızır | | |
| Xızırê gavanu [din.] | güçlükleri aşan Hızır | | |
| Xızırê pukeleke [din.] | hortumların (kasırgaların) Xızır’ı | | |
| xızan [sıf.] (2) | açgözlü | unersättlich | insatiable, voracious |
| xızkayene | hırıltı ile nefes alıp vermek | | |
| xızke (xısayı) [tıbbi] | nefes darlığı | | |
| xızmekare | hizmetkar, hizmetçi | | |
| xızmeta sektorê raya heway, xızmeta endustriyê raya heway | havayolu sektörü hizmeti | Fluglinie Industrie Service | airline industry service |
| xızmete [Far. → Ar.] | hizmet | Service | service |
| xızmetê cayêni | yerel hizmet | Service vor Ort, lokaler Service | local service |
| xızmetê enerjiyê roci | güneş enerjisi hizmeti | Sonnenenergie-Service, Solarenergie-Service | solar energy service |
| Xızmetê Kari | İş Hizmeti | Unternehmungsdienstleistung, Geschäftsservice | Business Service |
| xızmetê khedi | evcil hayvan hizmeti | Haustier-Service | pet service |
| xızmetê lez | acil durum hizmeti, acil servis | Notdienst | emergency service |
| xızmetê miştayeni | masaj hizmeti | Massage-Service | massage service |
| Xızmetê Plankerdışê Veyveyi | Düğün Planlama Hizmeti | Hochzeitplanungs-Service | Wedding Planning Service |
| Xızmetê Planê Fealiyeti | Etkinlik Planlama Hizmeti | Veranstaltung Planung Service | Event Planning Service |
| xızmetê resayışi | ulaşım hizmeti | Transport Service | transportation service |
| xızmetê xelesnayenê lezi | acil kurtarma hizmeti | Rettungsdienst | emergency rescue service |
| xağ biyene | ham olmak (meyve) | | |
| xağ [e.] [anat.] | eklem, mafsal | Gelenk | joint, articulation |
| xaği decayene | eklemlerin ağrıması | | |
| xaşıl (keşka, keska, keşke, keşkek, mastewe) | bulgur, sarımsaklı yoğurt ve yağ ile yapılan geleneksel bir yemek | | |
| xaşiya vêri (4) | şişkin karın, göbekli | | |
| xaşiye [d.] [Ar.] (2) | harar (çoğu kıldan dokunmuş, büyük çuval) | großer Sack | big sack |
| xaşênayene (xaşênen-, xaşêna-, -xaşên- ), xasênayene [f.] | haşlamak (yemek) | | |
| xafıl qeda | ani bir bela | | |
|
|
